ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ Η ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΕΠ-ΥΜΕΠΕΡΑΑ

Το περιεχόμενο και η στοχοθεσία του τομέα περιβάλλοντος του ΕΠ-ΥΜΕΠΕΡΑΑ βασίζεται στην προώθηση της αειφόρου πολύτροπης αστικής κινητικότητας, στην έξυπνη διαχείριση της ενέργειας σε δημόσιες υποδομές και κτίρια, στην αξιοποίηση του δυναμικού συμπαραγωγής θερμότητας και ηλεκτρισμού υψηλής απόδοσης (ΣΥΘΗΑ), στη διερεύνηση της χρήσης τηλεθέρμανσης, στην υποστήριξη της προσαρμογής στη κλιματική αλλαγή, στην αντιμετώπιση υψηλής επικινδυνότητας πλημμυρικών φαινομένων, στη σταδιακή ικανοποίηση των απαιτήσεων του ΕΠεΚ στους τομείς αποβλήτων και υδάτων και τέλος στην υλοποίηση στοχευμένων δράσεων για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τον περιορισμό του θορύβου και τη προστασία της βιοποικιλότητας.   

Στα ποσοτικά στοιχεία των αξόνων Προτεραιότητας του ΕΠ αποτυπώνεται η βαρύτητα του προγραμματισμού στους ανωτέρω τομείς του Περιβάλλοντος. Από αυτά προκύπτει ότι το κύριο βάρος δίνεται στα έργα διαχείρισης Αποβλήτων και Υδάτων και δευτερευόντως στα υπόλοιπα έργα του τομέα.

Πιο αναλυτικά, το συνολικά 45,67% των πόρων του ΕΠ έχει κατανεμηθεί ως εξής:

1.  Έργα προώθησης της βιώσιμης αστικής κινητικότητας, δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε δημόσιες υποδομές και κτίρια, διεύρυνση της χρήσης τηλεθέρμανσης μέσω της αξιοποίησης του δυναμικού συμπαραγωγής θερμότητας και ηλεκτρισμού υψηλής απόδοσης (ΣΥΘΗΑ): 2,17% των πόρων του ΕΠ (Α.Π. 10)

Για τα ανωτέρω έργα – δράσεις αξιοποιούνται τα 94 εκατ. € κοιν. συνδρομής του ΕΠ μέσω των οποίων επιδιώκεται η υλοποίηση δράσεων αστικής αναζωογόνησης και βιώσιμης αστικής κινητικότητας  δεδομένου ότι συμβάλλουν σημαντικά αφενός στην μείωση των πιέσεων της κλιματικής αλλαγής στο αστικό περιβάλλον και αφετέρου στη προσέλκυση επενδύσεων και στη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης. Ειδικά στην Περιφέρεια Αττικής συνδυάζονται με δράσεις αντιμετώπισης των συνεπειών της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Επιπλέον εφαρμόζονται δράσεις που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση τελικής ενέργειας σε δημόσιες υποδομές (ΣΗΘΥΑ-Τηλεθερμάνσεις).

Ενδεικτικά στο ΕΠ περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δράσεις:

• Ενεργειακές αναβαθμίσεις Δημόσιων Κτιρίων
• Παραγωγή ενέργειας από μονάδες ΣΗΘΥΑ ή με χρήση ΑΠΕ σε Νοσοκομεία
• Βελτίωση της Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας και της επισκεψιμότητας στην Περιφέρεια Αττικής
• Ολοκλήρωση/Επέκταση των υποδομών για την αύξηση της δυναμικότητας ηλεκτρισμού μέσω της συμπαραγωγής

2.  Έργα αντιπλημμυρικά και έργα δασικής προστασίας: 2,27% των πόρων του ΕΠ (Α.Π.11).

Για τα ανωτέρω έργα – δράσεις αξιοποιούνται τα 98,17 εκατ. € κοιν. συνδρομής του ΕΠ μέσω των οποίων επιδιώκεται η αντιμετώπιση κινδύνων πλημμύρας και η ενίσχυση της προσαρμοστικότητας οικοσυστημάτων, της βιοποικιλότητας και των Δασών

Ενδεικτικά στο ΕΠ περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δράσεις:

• Μελέτες για τις επιπτώσεις και την προσαρμογή στις κλιματικές αλλαγές
• Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη διαχείριση των φθοριούχων αερίων που βλάπτουν τη στοιβάδα του όζοντος
• Ενίσχυση της προσαρμοστικότητας των οικοσυστημάτων, της βιοποικιλότητας και των Δασών
• Ανάπτυξη και εφαρμογή μέτρων διαχείρισης των κινδύνων πλημμυρών

3. Δράσεις διασφάλισης της αειφόρου διαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας, του πλαισίου διαχείρισης και αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας και της αναβάθμισης της πολιτικής για την Χωρική Ανάπτυξη: 1,08% των πόρων του ΕΠ (Α.Π.12 και 13).

Για τα ανωτέρω έργα – δράσεις αξιοποιούνται τα 46,86 εκατ. € κοιν. συνδρομής του ΕΠ μέσω των οποίων επιδιώκεται η διασφάλιση της βιοποικιλότητας μέσω δράσεων οι οποίες επιτρέπουν την παρακολούθηση, την άσκηση ολοκληρωμένων πολιτικών και την αξιοποίηση των προστατευόμενων περιοχών και η εφαρμογή αποδοτικών μεθόδων χρήσης νερού για αύξηση επάρκειας, πρόληψη και έλεγχο των διαρροών και αποτελεσματική χρήση του νερού

Ενδεικτικά στο ΕΠ περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δράσεις:

• Οργανωτική, λειτουργική, και διοικητική εφαρμογή της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ και των λοιπών σχετικών «θυγατρικών» Οδηγιών.
• Οριζόντιες δράσεις που απαιτούνται από την εφαρμογή των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών και, γενικότερα, την εθνική και κοινοτική νομοθεσία για την προστασία και διαχείριση των υδατικών πόρων.
• Ολοκλήρωση Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών και διαχειριστικών δομών περιοχών Natura 2000.
• Εποπτεία, παρακολούθηση και σχεδιασμός της διαχείρισης τύπων οικοτόπων και ειδών και των Περιοχών Natura 2000.
• Σχέδια Δράσης / Διαχείρισης οικοτόπων / ειδών και Περιοχών Natura 2000.
• Διαχειριστικά μέτρα για μείωση των επιπτώσεων από τα εισβάλλοντα είδη.
• Συμβολή στη διατήρηση του δασικού περιβάλλοντος.
• Διατήρηση των γενετικών πόρων.
• Δράσεις Χωροταξικού Σχεδιασμού, για την προώθηση ενιαίας και βιώσιμης εθνικής στρατηγικής και ανάπτυξης.
• Δράσεις Πολεοδομικού Σχεδιασμού για την ανάπτυξη βιώσιμων και «έξυπνων Πόλεων» (Smart Cities).
• Αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης του αέρα.
• Προώθηση μέτρων περιορισμού του θορύβου.

4. Έργα στους τομείς των αποβλήτων και των υδάτων, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες/υποχρεώσεις της χώρας ως προς Ευρωπαϊκό Περιβαλλοντικό Κεκτημένο (ΕΠεΚ): 40,15% των πόρων του ΕΠ (Α.Π. 14).

Για τα ανωτέρω έργα – δράσεις αξιοποιούνται τα 1.740 εκατ. € κοιν. συνδρομής του ΕΠ μέσω των οποίων επιδιώκεται η προώθηση των ανώτερων ιεραρχικά μεθόδων και υποδομών διαχείρισης αποβλήτων, η διασφάλιση της αυτάρκειας της χώρας σε υποδομές ανάκτησης συμμείκτων αστικών αποβλήτων, η σταδιακή ολοκλήρωση των υποδομών δικτύων αποχέτευσης και ΕΕΛ, επεξεργασίας λυμάτων και αδρανών αποβλήτων, υγειονομικών και επικίνδυνων αποβλήτων και η εισαγωγή μεθόδων προστασίας των εδαφικών πόρων και των υπόγειων υδάτων. Οι υποδομές αυτές συμπληρώνονται και από αντίστοιχες δράσεις που εντάσσονται στα ΠΕΠ.

Ενδεικτικά στο ΕΠ περιλαμβάνονται οι ακόλουθες δράσεις:

• Προώθηση δράσεων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων
• Προώθηση οικιακής κομποστοποίησης
• Ανάπτυξη Συστημάτων χωριστής συλλογής ανακυκλωσίμων και βιοαποβλήτων
• Κομποστοποίηση βιοαποβλήτων
• Δημιουργία "Πράσινων Σημείων" και Δικτύωσή τους
• Παρακολούθηση και υποστήριξη εφαρμογής Οδηγίας 2008/98/ΕΚ και των εθνικών σχεδίων πρόληψης και διαχείρισης αποβλήτων
• Δράσεις ολοκληρωμένης διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων σε νησιά και μικρούς απομακρυσμένους οικισμούς
• Ολοκλήρωση και συμπλήρωση υποδομών ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων.
• Ανάπτυξη μονάδων διάθεσης αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων σε νησιά
• Δημιουργία μονάδων επεξεργασίας ιλύων από εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων
• Δράσεις υποστήριξης Δήμων και ΦοΔΣΑ και ευαισθητοποίησης κοινού
• Δημιουργία Μονάδων Διαχείρισης Επικινδύνων Αποβλήτων (βιομηχανικών, νοσοκομειακών κ.λπ.).
• Έργα αποκατάστασης ρυπασμένων χώρων
• Επέκταση  και εκσυγχρονισμός συστημάτων συλλογής και επεξεργασίας αστικών λυμάτων
• Ολοκλήρωση υποδομών συλλογής και επεξεργασίας αστικών λυμάτων (ΕΕΛ) για την κάλυψη των υπολειπόμενων οικισμών Β' προτεραιότητας (πληθυσμός > 15.000 ι.π. και διάθεση σε κανονικό αποδέκτη) και σταδιακή ολοκλήρωση Γ' προτεραιότητας (πληθυσμός 2.000 - 15.000 ι.π.) που απαιτούνται από την Οδηγία 91/271/ΕΟΚ
• Αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός Εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων για την επίτευξη ποιοτικών χαρακτηριστικών εξόδου
• Παρακολούθηση της λειτουργίας των Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) και της πορείας εφαρμογής της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ
• Δράσεις για την εφαρμογή της Οδηγίας για τα ύδατα κολύμβησης  την περίοδο 2014- 2020
• Εφαρμογή της Οδηγίας σχετικά με την Ολοκληρωμένη Πρόληψη και Έλεγχο της Ρύπανσης (Integrated Pollution Preventionand Control  (96/61/ΕΚ και 2008/1/ΕΚ) σχετικά με τους υδάτινους πόρους
• Οδηγία για την προστασία των υδάτων από τη νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης (91/676/ΕΟΚ)
• Προστασία του περιβάλλοντος και ιδίως του εδάφους κατά τη χρησιμοποίηση της ιλύος καθαρισμού λυμάτων στη γεωργία (Οδηγία 86/278/ΕΟΚ)
• Παρακολούθηση και καταγραφή της κατάστασης των θαλάσσιων υποπεριοχών / Αναβάθμιση και λειτουργική επικαιροποίηση του δικτύου παρακολούθησης.
• Δράσεις για την εφαρμογή της αρχής ανάκτησης κόστους, κατάλληλα για τους σκοπούς του Άρθρου 9 της Οδηγίας 2000/60/ ΕΚ
• Ανάπτυξη και ενίσχυση υποδομών για την εξασφάλιση της επάρκειας του νερού για όλες τις χρήσεις
• Δράσεις προσδιορισμού,  καταγραφής ελέγχου και παρακολούθησης των απολήψεων  επιφανειακού και υπόγειου νερού και αποθήκευσης επιφανειακού νερού
• Δράσεις για τις  σημειακές πηγές απορρίψεων που ενδέχεται να προκαλέσουν ρύπανση
• Αντιμετώπιση αρνητικών επιπτώσεων στην κατάσταση ύδατος
• Ευαισθητοποίηση Χρηστών και ενίσχυση των Εταιρικών Σχέσεων  για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της εφαρμογής των Σχεδίων Διαχείρισης
• Παρακολούθηση και καταγραφή της κατάστασης (ποιότητα, ποσότητα, πιέσεις, χρήση) των υδάτων της χώρας
• Δράσεις για την προώθηση αποδοτικής και αειφόρου χρήσης του νερού
• Εφαρμογή της διαχείρισης Οικοτόπων / Ειδών και Περιοχών Natura 2000 για την μετρήσιμη βελτίωση της κατάστασης διατήρησης
• Ενημέρωση – ευαισθητοποίηση για τη διατήρηση της Βιοποικιλότητας
• Βελτίωση και αναζωογόνηση του αστικού περιβάλλοντος μέσω ολοκληρωμένων, πιλοτικών ή/και καινοτόμων παρεμβάσεων

Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με την 3η Εγκύκλιο του ΥΠΑΝΑΝ, ένα μέρος του προϋπολογισμού που αφορά στον τομέα Περιβάλλοντος και ειδικότερα των πόρων του Ταμείου Συνοχής που περιλαμβάνονται στον Άξονα Προτεραιότητας 14, εκχωρείται προς τα 13 ΠΕΠ, προκειμένου να τα διαχειρισθούν οι περιφέρειες για την υλοποίηση κυρίως έργων διαχείρισης υγρών αποβλήτων τα οποία αποτελούν υποχρεώσεις και προτεραιότητα της χώρας.